Εμπρός προς τα πίσω!

Θυμάμαι να κάθομαι χάμω και με λαχτάρα να ακούω την γιαγιά μου να μου λέει ιστορίες απ’ τα παλιά

Αγαπημένη στιγμή

Λες και βρισκόμουνα σε χρονομηχανή και ταξίδευα κάθε φορά σε ένα συναρπαστικό παρελθόν

Συναρπαστικό για μένα φυσικά, αφού αναπολούσα μια πρωτάκουστη διαφορετική εποχή

Δύσκολα χρόνια όμως

Οι χειρωνακτικές εργασίες τότε, αποτελούσαν το κύριο είδος απασχόλησης

Άντρες και γυναίκες, στον ίδιο σκληρό αγώνα επιβίωσης

Μεγάλες οικογένειες, πολλά παιδιά, φτωχικές συνθήκες διαβίωσης, μόνο τα απαραίτητα και ίσως ούτε και αυτά

Αυτό που με ενθουσιασμό κρατάω από τα βιώματα των ανθρώπων εκείνης της εποχής είναι οι οικονομικές τους συναλλαγές

Υπήρχε η εποχή που οι άνθρωποι μεταξύ τους έκαναν τις συναλλαγές τους με προϊόντα και οχι με χρήμα!

Ο ένας είχε κοτέτσι, έπαιρνες αυγά

Ο άλλος ήταν γεωργός έπαιρνες χορταρικά, όσπρια, οπωρικά

Ένας άλλος βοσκός…

Οι γυναίκες χρυσοχέρες, έφτιαχναν από τυροκομικά και ζυμωτά μέχρι και ρουχισμό για τον χειμώνα

Ακόμα και οι τεχνίτες παρείχαν τις υπηρεσίες τους με αντάλλαγμα τρόφιμα ντόπιας παραγωγής

Υπήρχε μια αλλιώτικη ελευθερία, που σου έδινε την αίσθηση της αυτονομίας και του αυτοσεβασμού

Ήξερες ότι για να φας έπρεπε να δουλέψεις σκληρά, τίμια και με θρησκευτική ευλάβεια

Δεν τολμούσε κανείς να ξεγελάσει τον άλλον, όχι γιατί δεν υπήρχε η πονηριά, αλλά γιατί ήταν όλοι στο ίδιο έργο θεατές

Δεν είχε κάποιος περισσότερα από τον άλλο

Κι αν είχε δεν αποτελούσε απειλή γιατί δεν το επέτρεπε η ανατροφή τους

‘Όλοι στον ίδιο αγώνα επιβίωσης

Η μάνα μου θυμάται, όταν πρωτοήρθε στο χωριό, οι γειτόνισσες έφερναν γάλα και σιτάρι στην οικογένεια για βοήθεια. Ήταν και επτά αδέλφια

Στους γάμους όλοι βοηθούσαν στην ετοιμασία των εδεσμάτων και όλοι πρόσφεραν αφιλοκερδώς από την παραγωγή τους

Ακόμα και στις λύπες, εκεί ήταν όλο το χωριό

Αυτοί οι άνθρωποι μας διδάξαν την πραγματική έννοια της αλληλεγγύης

Σήμερα είμαστε υπόλογοι στον εγωισμό μας, στα πάθη μας, στην άγνοια και την ημιμάθειά μας, που έχει ντυθεί γελοίος ξερόλας

Σήμερα κρατάμε την Διακήρυξη Ανθρώπινων Δικαιωμάτων λάβαρο, αλλά κάτι μας εμποδίζει να δούμε όχι μόνο την πραγματικότητα αλλά ούτε πέρα από την μύτη μας

Μια πανδημία και ένα λοκντάουν ήταν αρκετά να συνειδητοποιήσει κανείς, πόσο παγιδευμένος είναι μέσα σε όλο το σύστημα

Δεν μπορούσες να κυκλοφορήσεις χωρίς προϋποθέσεις, ούτε καν να αγοράσεις τρόφιμα και άλλα είδη πρώτης ανάγκης

«Τα απαραίτητα», μια έννοια που έχει χάσει το νόημα της σήμερα

Απαραίτητα θεωρούνται πιά, η τηλεόραση, το κινητό, ο υπολογιστής και κάθε έξυπνη συσκευή που «διευκολύνει» την ζωή μας

Δοκίμασε να τα απομακρύνεις έστω για λίγο. Μπορείς;

Ακόμα και οι οικονομικές συναλλαγές είναι τόσο αυτοματοποιημένες που θέλοντας και μη παγιδεύεσαι ασυνείδητα στην ροή της νέας τάξης πραγμάτων

Θα έλεγε κανείς, πως κάθε νοήμων άνθρωπος μπορεί να αντιληφθεί την πορεία της ανθρωπότητας

Μπορεί όμως;

Ο πορτογάλος συγγραφέας Jose Saramago στο μυθιστόρημά του «Περι τυφλότητος» περιγράφει με γλαφυρό τρόπο την εξέλιξη της ανθρωπότητας όταν «τυφλώνεται»

Μια τυφλή ανθρωπότητα εξαρτάται αποκλειστικά από τους εξουσιαστές της

Δεν μπορείς να κάνεις πολλά πράγματα, είσαι παγιδευμένος και υποχρεωμένος να ακολουθείς τις γραμμές που καθορίσει κάποιος άλλος για σένα

Τύφλωση, κατά συνέπεια ανικανότητα και τότε οι εξουσιαστές αναλαμβάνουν

Δεν μπορείς να αυτοεξυπηρετηθείς, να δουλέψεις, να αντιδράσεις, να διεκδικήσεις, ούτε καν να διαφωνήσεις και να αντισταθείς για τα αυτονόητα

Το απόλυτο υποχείριο.

Υποχείριο γίνεσαι και όταν δεν έχεις λόγο να αντιδράσεις

Η οικογένεια, η θρησκεία και η πατρίδα, είναι θεσμοί που κρατάνε την ανθρωπότητα ενωμένη και δυναμική ενάντια σε κάθε απειλή

Αυτοί οι θεσμοί βάλλονται συστηματικά, εδώ και χρόνια, στον βωμό της νέας τάξης πραγμάτων γιατί ακριβώς η εξάλειψη τους οδηγεί, με συνοπτικές διαδικασίες, στον απόλυτο έλεγχο της μάζας

Ας μην μακρηγορήσω, έτσι κι αλλιώς είναι ένα μεγάλο και αμφιλεγόμενο θέμα

Οι οικονομικές συναλλαγές λοιπόν του σήμερα δεν θυμίζουν καθόλου την εποχή της γιαγιάς μου

Το χρήμα ήρθε για να μείνει!

Εξέλιξη…

Εκσυγχρονισμός…

Απ’ τα 18 σου κιόλας έχεις ανάγκη το τραπεζικό σύστημα αυτής της χώρας

Να πάρεις αυτοκίνητο, να σπουδάσεις, να κτίσεις σπίτι κι αν δεν τα βρεις απ’ τον μπαμπά, τότε όλοι οι δρόμοι οδηγούν… στην τράπεζα

Μπας και εντάχθηκες στο πελατολόγιο μιας τράπεζας

Καμία αυτονομία

Αυτό ήταν

Δεν ξεφεύγεις ποτέ

Εκτός βέβαια αν είσαι μόνο καταθέτης αλλά και πάλι η αυτονομία σου είναι περιορισμένη

Στις χρυσές εποχές της κυπριακής οικονομίας, η πίστωση δινόταν στον οποιονδήποτε τόσο εύκολα λες και αγόραζες παγωτό στο χωνάκι

Χιλιάδες δανειολήπτες ένιωθαν κυρίαρχοι βγαίνοντας από την τράπεζα, αψηφώντας τον διαχρονικό Ηράκλειτο «τα πάντα ρεί»

Πράγματι τα πάντα είναι ρευστά ανά πάσα στιγμή

Αυτό ακριβώς έγινε πριν λίγα χρόνια, όταν πτώχευσε ένας τραπεζικός οργανισμός, με όλα τα γνωστά συνεπακόλουθα και ο δανειολήπτης που ΠΟΤΕ δεν διαβάζει τι υπογράφει, έγινε έρμαιο των ψιλών γραμμάτων των συμβολαίων και δουλοπρεπής πολίτης για το υπόλοιπο της ζωής του

Θαρρείς πως είσαι αυτόνομος, όταν δεν έχεις τον απόλυτο έλεγχο των καταθέσεων σου;

Θαρρείς πως είσαι αυτόνομος, όταν δεν δικαιούσαι να κάνεις ανάληψη όποτε θέλεις και όσα θέλεις;

Ή μήπως έχεις την ψευδαίσθηση ότι δεν θα σου πάρουν το σπίτι, το αυτοκίνητο ακόμα και την μάνα την ίδια και να σε ξεζουμίσουν μέχρι εκεί που δεν φτάνει

Και το βλέπουμε ότι κάτι δεν πάει καλά, εδώ και χρόνια

Και το νιώθουμε στο κόκκαλο το μαχαίρι

Και την θηλιά στον λαιμό

ΠΑΓΙΔΕΥΜΕΝΟΙ

Όχι δεν είναι μια σειρά επιστημονικής φαντασίας, είναι η καθημερινότητα μας πια

ΕΙΝΑΙ Η ΚΑΤΑΝΤΙΑ ΜΑΣ

Τι θα κάνουμε λοιπόν;

Δύο είναι οι επιλογές

Να αφεθούμε να μας πάρει το ποτάμι ή να πατήσουμε πόδι και να βγούμε απ’ το νερό, έστω και κολυμπώντας

Ας κάνουμε ένα μικρό βήμα προς τα πίσω και αφού πατήσουμε γερά ας κάνουμε ένα ακόμα

Οπισθοχώρηση, θα πει κανείς

Είναι ναι οπισθοχώρηση από την σάπια κατάσταση που ζούμε, για να μπορέσουμε να ορθοποδήσουμε και το σημαντικότερο να διδάξουμε στα παιδιά μας πώς να το κάνουν και αυτά

Έχετε διανοηθεί ποτέ τι αφήνουμε στα παιδιά μας;

Σε ποιο κατήφορο τα αφήνουμε και φεύγουμε

Με ποια εφόδια θα αντισταθούν στα προφανή χειρότερα μέλλοντα;

Έχουμε ευθύνη!

Μεγάλη ευθύνη!

Ας προσπαθήσουμε λοιπόν να απεγκλωβιστούμε, όσο το δυνατόν να αυτονομηθούμε

Και γιατί όχι ας δοκιμάσουμε συνδιαλλαγές εκτός συστήματος, μιμούμενοι μίαν άλλη μακρινή εποχή

Εμπρός παιδιά ας πάμε πίσω

Δεν μπορούμε να πάθουμε χειρότερα

Πηγαίνοντας πίσω μπορούμε να πάμε μπροστά, όσο οξύμωρο κι αν ακούγεται, όμως αυτήν την φορά να πάμε πίσω ως αφυπνισμένα όντα με ανάλογες επιλογές

Εμπρός προς τα πίσω!

Φαίδρα Ξ. Μακρή

Εκπαιδευτικός