Όταν συνηθίζεις το τέρας αρχίζεις να του μοιάζεις

Είχε πει κάποτε ο Μάνος Χατζιδάκης «Όταν συνηθίζεις το τέρας αρχίζεις να του μοιάζεις»

Ίσως μια από τις ουσιαστικότερες ρήσεις που αποδίδουν την τραγικότητα της εποχής, της κάθε εποχής. Και είμαι σίγουρη ότι κάθε εποχή είχε το δικό της τέρας να αντιμετωπίσει.

Αν δούμε όμως τα πράγματα κατάματα, θα διαπιστώσουμε ότι το τέρας χαρακτηρίζεται έτσι γιατί αποκλίνει από το σύνηθες, είναι κάτι δύσμορφο, μεγάλο και τρομακτικό. Το σύνηθες λοιπόν, το μη τέρας, μέσα σε ένα κοινωνικό πλαίσιο είναι ο άνθρωπος, ο οποίος στην φυσική του κατάσταση δεν είναι δύσμορφος ούτε τρομακτικός.

Ο άνθρωπος φτιάχτηκε για μεγάλα πράγματα, ασύλληπτα για τον ανθρώπινο νου, προικισμένος με όλα τα απαραίτητα εφόδια για να μοιάσει στον Δημιουργό του.

Πώς αξιοποιεί κανείς τα εφόδια αυτά;

Πώς απαλλάσσεται από την φθορά της κτιστότητας;

Πώς πετυχαίνει κανείς την αθανασία;

Μ’ έναν ατέρμονο και συνάμα δύσκολο πνευματικό αγώνα, θα έλεγα.

Τι επιλέγει αντ’ αυτού ο σημερινός άνθρωπος;

Την ευκολία του! Και με άνεση την δικαιολογεί:

«Ο άνθρωπος έχει αδυναμίες»

«Η αθανασία είναι ουτοπική»

«Είναι άλλωστε άνθρωπος και όχι Θεός»

Και εδώ ακριβώς ξεκινούν όλα

Διαμορφώνει αυτήν την αντίληψη γιατί βολεύει, γιατί είναι πιο εύκολο να αφεθεί στις αδυναμίες του παρά να τις αντιμετωπίσει, γιατί τα πάθη αποκτούν μια οικειότητα σκοταδισμού που ολοένα απομακρύνει το μεγαλείο της αθανασίας.

Και έτσι αρχίζει σιγά σιγά να τρέφεται το τέρας και να μεγαλώνει

«Τι να κάνουμε;», θα πει επαναπαυμένος, «αυτός είναι ο κόσμος δεν αλλάζει» και όταν μεστώσει το πράγμα και καθετί ανθρώπινο τον εγκαταλείψει και θα ‘χει πιά συνηθίσει τον ξεπεσμό, που θα τον ονομάσει «φυσιολογικό», γίνεται κι ίδιος τέρας.

Γίνεται ακριβώς το αντίθετο από αυτό που προοριζόταν να είναι, με αποκορύφωμα να μη αντιλαμβάνεται πια, πως αυτό που ονομάζει «φυσιολογικό» είναι στην ουσία «αφύσικο»

«Σήμερα που σαπίζει ο κόσμος κι η ατιμία κι ο συμβιβασμός εξευτελίζουν και τις πιο γενναίες ψυχές, μια μονάχα ταχτική είναι πραχτική και συμφέρει, να είσαι ανένδοτος!» λέει ο Καζαντζάκης και σου δίνει την αίσθηση ότι η αντίσταση στον ηθικό ξεπεσμό, που μαστίζει την εποχή μας, είναι μια πράξη ηρωική.

Πόσο ηρωική, αναρωτιέμαι, μπορεί να είναι η ανεμοδαρμένη αμυντική στάση απέναντι στον καταιγισμό ανηθικότητας που συρρικνώνει καθετί ενάρετο μέχρι σημείο αφανισμού;

Πόσο ήρωας νιώθεις όταν τα πάντα γύρω σου μετατρέπονται σε δύσμορφα, μεγάλα και τρομακτικά;

Η ηρωική πράξη χαρακτηρίζεται από μεγάλη τόλμη ακόμη και αυτοθυσία.

Ο ήρωας προτάσσει τα στήθη με κίνηση προς τα εμπρός και γίνεται ασπίδα για ιερά και ιδανικά.

Στην άμυνα έχεις την ψευδαίσθηση ότι κάνεις το ίδιο, είναι όμως ψευδαίσθηση.

Στην άμυνα παραμένεις στάσιμος, βαλλόμενος απο παντού και η στασιμότητα σε κουράζει, σε φθείρει και εντέλει σε εκτροχιάζει από την φυσική σου κατάσταση η οποία καθορίζει την σχέση σου με τον εαυτό, την φύση και τον Δημιουργό σου και ορίζει τον τελικό προορισμό∙ την Θέωση.

Το ερώτημα παραμένει

Πόσο ηρωισμό χωράει η αθανασία;

Φαίδρα Ξ. Μακρή